Anonim Şirket :
Anonim şirket, bir unvana sahip esas sermayesi muayyen ve paylara bölünmüş olan ve borçlarından dolayı yalnız mamelikiyle mesul bulunan, ortakların mesuliyeti taahhüt etmiş oldukları sermaye payları ile mahdat bir sermaye şirketidir.
Hukuki anlamda kuruluş, anonim şirketin malvarlığı, organlar ve sair niteliklerle en azından kanunun emrettiği ölçüde donatılmış olarak tüzel kişilik kazanmasıdır. Bunun için Türk Ticaret Kanunu belirli usuller emretmiştir. Kuruluş seçilen türe göre belirli safhalar halinde cereyan eder. Bu safhalar kanun tarafından düzenlenmiştir, biri tamamlanmadan ötekine geçilemez. Anonim şirketler ani ve tedrici olmak üzere iki şekilde kurulurlar.
Ani kuruluş şirket paylarının tamamının kurucular tarafından taahhüt edilmesiyle olur.
Tedrici kuruluş ise, bir kısım payların kurucular tarafından taahhüt olunması ve geri kalan kısım için de halka müracaat edilmesi suretiyle olur.
Anonim Şirketlerin Kuruluş İşlemleri
Ana sözleşmenin hazırlanması, kurucular tarafından imzası ve kurucuların imzaların noterce tasdik edilmesi;
- Ana sözleşme yazılı olarak yapılır
- Özel kanun hükümlerine göre kurulanlar hariç en az 5 kurucu ortak (hakiki ve hükmü şahıs) ana sözleşmeye imza eder ve bu imzalar notere tasdik ettirilir.
- Şirket ana sözleşmesinde Türk Ticaret Kanununun 279 ncu maddesinde sayılan hususların yer alması zorunludur.
- Kanuna aykırı olmayan diğer ihtiyari hükümler de ana sözleşmeye konabilir.
Ana Sözleşmede Bulunması Zorunlu Olan Hususlar :
Kuruluş :
Bu maddede, şirketin kuruluş şekli (ani veya tedrici), kurucuların adı ve soyadı, ikametgah adresleri ve uyrukları belirtilir. Ayrıca anonim şirket bir ticaret şirket nev’in çevrilmesi suretiyle kuruluyorsa bunun, velayet veya kayyum altında bulunan kurucuların kuruluş anında kimler tarafından temsil edildiğinin de bu maddede belirtilmesi gerekir.
Unvan :
Bu maddede şirket ünvanı yer alır. Anonim şirket ünvanının Türkiye genelinde korunması mecburiyeti bulunmaktadır. Bu itibarla tespit edilen ünvanın daha önce her hangi bir ticaret sicilinde tescil edilmemiş olması gerekir. Ünvanda işletme konusunun gösterilmesi ve anonim şirket kelimesinin bulunması şarttır. Ünvanda gerçek bir şahsın adı soyadı bulunduğu takdirde şirket nev’ini gösteren ibareler kısaltılmış olarak yazılması caiz değildir.
Ticaret ünvanı Türkçe olarak tespit edilir. Ünvanda yer alan muhayyel adlar da Türkçe olmalıdır. Ancak, şirketin faaliyet konusuna giren mal veya hizmetin tanıtıcı ad veya markasının yabancı dilde olması ya da Türkçe karşılığının bulunmaması hallerinde ve yabancı sermayeli şirketlerde ticaret ünvanında yabancı kelime bulunmasına izin verilebilir. Ünvanda “Türk, Türkiye, Milli ve Cumhuriyet” kelimelerinin kullanılabilmesi ancak Bakanlar Kurulunun iznine bağlıdır.
Maksat ve Konu :
Anonim şirketler yasak olmayan her türlü iktisadi maksat ve konular için kurulabilir. Ancak, ana sözleşmede şirket mevzuunun hudutlarının açıkça gösterilmiş olması şarttır. (TTK. Madde 271)
Bankacılık, Sigortacılık, Özel Finans Kurumu, Aracı Kurum, Holding, Radyo Televizyon Yayıncılığı, Döviz Büfesi İşletmeciliği, Faktoring, Finansal Kiralama ile Fuarcılık faaliyetinde bulunmak üzere kurulacak olan anonim şirketlerin münhasıran bu amaçla kurulmaları gerekmektedir.
Hayat sigortaları ve zorunlu sigortalarla sınırlı olarak yetki verilen acenteler hariç, sözleşme yapmaya prim tahsiline yetkili sigorta acenteleri, acentelik dışında başka bir ticari faaliyetle uğraşamazlar.
Şirketler Mer’i mevzuat hükümleri dairesinde genel bütçeye dahil dairelere katma bütçeli idarelere, İl Özel İdarelerine, Belediyelere ve köylere, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara kamu menfaatlerine yararlı sayılan derneklere, bilimsel araştırma geliştirme faaliyetlerinde bulunan kurumlara ve kuruluşlara üniversitelere, öğretim kurumlarına ve bu gibi kişi veya kurumlara yardım ve bağışta bulunmanın dışında hibe ve bağışta bulunamazlar.
Merkez :
Şirketin merkezi ile adresi bu maddede gösterilir. Yine bu maddede İç Ticaret 2003/3 sayılı Tebliğ gereğince “adres değişikliğinde yeni adres ticaret siciline tescil ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan ettirilir. Tescil ve ilan edilmiş adrese yapılan tebligat şirkete yapılmış sayılır. Tescil ve ilan edilmiş adresinden ayrılmış olmasına rağmen, yeni adresini süresi içerisinde tescil ettirmemiş şirket için bu durum fesih sebebi sayılır.” Hükmünün ana sözleşmeye konulması zorunlu hale getirilmiştir.
Süre :
Anonim şirketler belli bir süre için veya süresiz olarak kurulabilir. Şirket süresiz olarak kuruluyor ise bunun ana sözleşmede açıkça belirtilmesi zorunludur. Şirketin süresinin otomatik olarak uzayıp kısalabileceğine dair hüküm konulamaz. Şirketin süresi ancak ana sözleşmeyi değiştirmek suretiyle uzatılıp kısaltılabilir.
Sermaye :
Anonim şirketlerin sermayesi özel mevzuatı gereği daha fazla sermaye ile kurulabilen şirketler hariç olmak üzere en az 50 milyar Türk Lirası olması gerekir.
Ana sözleşmede; şirket esas sermayesinin miktarı ile her payın itibari kıymetinin Türk Lirası olarak gösterilmesi ve sermayenin ödeme suret ve şartlarının belirtilmesi zorunludur.
Buna göre, özel kanunlarındaki hükümler saklı kalmak üzere ana sözleşmenin sermayeye ilişkin maddesinde sermayenin muvazaadan ari şekilde tamamen taahhüt edildiği ve nakdi sermayenin 1/4 ünün ödendiği veya şirketin kuruluşunun tescil tarihinden itibaren en geç üy ay içerisinde kalanın da en geç üç yıl içerisinde olmak üzere ödeneceği belirtilecektir. Şahsi emek ve ticari itibar anonim şirkete sermaye olarak konulamaz. Üzerinde takyidat bulunan gayrimenkulun sermaye olarak konulabilmesi takyidat sahibinin yazılı muvafakatına bağlıdır. Takyidat miktarının gayrimenkulun bilirkişilerce tespit edilmiş değerinden düşülmeden sermaye olarak konulması veya takyidat miktarının bilirkişilerce tespit edilen değerden fazla olması halinde ise, sözkonusu gayrimenkulün üzerindeki takyidat nedeniyle satılması halinde, gayrimenkulu sermaye olarak koyan ortağın, gayrimenkulun şirketten çıktığı tarihteki bilirkişi değerini nakden ve defaten ödeyeceğini ana sözleşmede taahhüt etmesi gerekmektedir.
Şirket kuruluşunda, sermaye olarak her türlü hak, menkul ve gayrimenkul malların taahhüt edilmesi halinde bu taahhüt şirketin kuruluşunun tescil tarihinden itibaren yerine getirilir. Sermaye olarak konulan mal ve haklar özel bir sicile (tapu sicili, gemi sicili, trafik sicili, sınai mülkiyet sicili gibi) kayıtlı ise, kuruluşun tescil tarihinden itibaren ilgili sicilde şirket adına tescil ettirilir.
Yönetim Kurulu ve Süresi :
Anonim şirketlerde yönetim kurulu en az 3 kişiden oluşur ve azami 3 yıl süreyle görev yaparlar. Tüzel kişiler yönetim kuruluna seçilemezler, ancak bir tüzel kişinin tescilcisi yönetim kuruluna seçilebilir. Tüzel kişiyi temsilen yönetim kuruluna seçilen kişinin hangi tüzel kişinin temsilcisi olarak seçildiğinin belirtilmesi gerekmektedir. Bir tüzel kişinin birden fazla temsilcisinin yönetim kuruluna seçilebileceğine dair hüküm ana sözleşmeye konulabilir.
Bu maddede yönetim kurulu üye sayısı, görev süresi ve ilk yönetim kuruluna seçilen kişiler belirtilir. Ancak tedrici kuruluşta ana sözleşme ile yönetim kurulunun tayini zorunlu değildir. Kuruluş genel kurulunda yönetim kurulu üyelerinin seçilmesi mümkün bulunmaktadır.
Temsil ve İlzam :
Anonim şirketler ana sözleşmede aksi kararlaştırılmadığı takdirde yetkili iki imza ile temsil ve ilzam olunurlar. Bu maddede şirketin ne şekilde temsil ve ilzam edileceği hususu belirlenir.
Murakıplar :
Anonim şirketlerde, kuruluşta ana sözleşme ile sonradan genel kurul tarafından seçilecek en az 1 en çok 5 denetçi bulunur. Denetçiler en çok 3 yıl süreyle görev yapabilirler. Denetçiler hissedarlar arasından seçilebileceği gibi hissedar olmayanlar arasından da seçilebilir. Yönetim kurulu üyelerinin usul ve fürü undan biriyle eşi ve üçüncü dereceye kadar kan ve sıhrı hısımları murakıplığa seçilemezler. Görev süresi sona ermiş yönetim kurulu üyeleri ibra olmadıkça murakıp olarak seçilemez. Murakıp 1 kişi ise onun, birden fazla ise yarıdan bir fazlasının T.C. uyruklu olması.
Bu maddede murakıpların sayısı ile görev süreleri ve ne suretle seçileceklerine ilişkin düzenlemelere yer verilir. Ayrıca seçilen ilk murakıbın adı soyadı, ortaklar arasından seçilmemişse adres ve uyruğu yazılır. Kuruluşta seçilen ilk murakıpların görev süresi bir yıldır. Tedrici kuruluşta ise ana sözleşme ile murakıbın tayini caiz olmayıp, genel kurul tarafından seçilmesi zorunludur.
Genel Kurul :
Bu maddede genel kurul toplantılarındaki esaslar belirlenir. Toplantının davet şekli, toplantı zamanı, oy kullanma ve vekil tayini, müzakerelerin yapılması ve toplantılardaki toplantı ve karar nisapları ile toplantı yeri hususlarındaki düzenlemeler yer alır. Genel kurulun şirket merkezinin bulunduğu il den başka bir il de yapılabilmesi ana sözleşmede O il in belirtilmesine, yurdışında yapılabilmesi ise bunun da açıkça ana sözleşmede belirtilmesine bağlıdır.
Toplantıda Komiser Bulunması :
Anonim şirketlerin genel kurul toplantılarının geçerli olabilmesi toplantıda Bakanlık Komiserinin bulunmasına ve toplantı tutanaklarının ilgililerle birlikte imzalamış olmasına bağlıdır.
İlan :
Bu maddede şirkete ait ilanların ve genel kurulun toplantıya çağrılmasına ait ilanların ne surette yapılacağına ilişkin düzenlemelere yer verilir.
Hesap Dönemi :
Şirketin hesap dönemi ile ilgili düzenlemeler bu madde de yapılır. Şirketin ilk hesap dönemi de belirtilir. İlgili defterdarlıktan izin alınması kaydıyla özel hesap dönemi seçilebilir.
Kâr’ın Tespiti ve Dağıtımı :
Şirket kârının dağıtımına ilişkin esaslar ve şartlar ile şirket tarafından ayrılan ihtiyat akçeleri hakkındaki düzenlemeler bu madde de yer alır.
Kanunen ayrılması gereken yedek akçeden başka, hissedarlara, idare meclisi azalarına ve diğer kişilere kârdan sağlanacak hususi menfaatler % …. Olarak ayrı ayrı belirlenir. Kurucu senedi sahiplerine % 10 dan fazla kâr payı ayrılamaz.
Kanuni Hükümler :
Ana sözleşme ile düzenlenmeyen hususlar hakkında Türk Ticaret Kanunu hükümlerinin uygulanacağı belirtilir.
Kuruluş İzni :
4884 sayılı Kanun’un 2 nci maddesi ve Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre hazırlanan İç Ticaret 2003/3 sayılı Tebliğle belirlenen,
- Banka,
- Sigortacılık,
- Döviz Büfesi,
- Finansal Kiralama,
- Factoring,
- Umumi Mağazacılık,
- Holdingler,
- Serbest Bölge Kurucusu ve İşleticisi,
- Serbest Bölge Kurucusu ve İşleticisi,
- Sermaye Piyasası Kanununa Tabi ve Halka Açık,
- Özel Finans Kurumu,
Şirketlerin kuruluşunda Bakanlığa müracaat edilerek izin alınması gerekmektedir. Bunun dışında kalan anonim şirketler için Bakanlık izni kaldırılmıştır.
Anonim Şirket Kuruluşunun Tescil ve İlanı :
Anonim şirketlerin kuruluş işlemleri ana sözleşmenin notere tasdik ettirildiği, (yukarıda sayılan şirketlerde Bakanlıktan izin alındığı) tarihten itibaren 15 gün içinde (EK 1’de) sayılan belgelerle ilgili ticaret sicili memurluğunda tescil ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan ettirilmesi ile tamamlanır.
Anonim Şirketlerde Anasözleşme Değişikliğinin Tescil ve İlanı :
Ana sözleşmede yapılan her türlü değişiklik Türk Ticaret Kanunu anlamında ana sözleşme değişikliğidir. Bu da ana sözleşmeye yeni hüküm/hükümler konulması; var olan bir hükmün kısmen veya tamamen çıkarılması yahut içeriğinin yada ifadesinin değiştirilmesi şeklinde görülür.
Anasözleşmeyi değiştirmeye yetkili olan organ genel kuruldur. Bu genel kurulun münhasır nitelikteki yetkilerindendir. Onun için yetki başka bir organa veya kişiye devir edilemez; devredilmiş gibi sonuç doğuracak işlemlerde bulunulamaz. Genel kurulun bu yetkisi çeşitli genel ilkelerle ve başkalarının yetkileri ile sınırlandırılmıştır.
Bunlar şöyle sıralanabilir ;
- İç Ticaret 2003/3 sayılı Tebliğle belirlenen şirketlerde Sanayi ve Ticaret Bakanlığının izni,
- Müktesep haklar (Pay sahiplerinin bu sıfatla sahip oldukları müktesep haklarda rızaları olmaksızın hiçbir değişiklik yapılamaz. TTK. madde 385)
- Emredici yasa ve ana sözleşme hükümleri ile dürüstlük kuralları (Genel Kurulun alacağı ana sözleşmeyi değiştirmeye yönelik karar emredici yasal hükümlerine, ana sözleşmeye ve dürüstlük kurallarına aykırı olamaz). Aksi halde iptal ya da ağır bir müeyyide ile karşılaşır.
- İmtiyazlı pay sahiplerinin hakları (Ana sözleşme değişikliği imtiyazlı pay sahiplerinin haklarını ihlal ediyorsa, onların özel kurullarının onayı şarttır. TTK. Madde 389 ve 391)
Çeşitli sebepler ana sözleşmenin değiştirilmesini zorunlu kılabilir.
Türk Ticaret Kanunu önce genel sözleşme değişikliğini düzenlemiş (TTK. Madde 385-390) daha sonra da iki özel sözleşme değişikliği olan sermaye artırımı (Madde 391 ve 395) ve sermaye azaltılması (TTK. Madde 396-398) na ilişkin hükümleri öngörmüştür.
Genel sözleşme değişikliğine ilişkin maddeler hem genel kurulun yetkilerinin sınırlandırılmasına ilişkin hükümleri, hem de değiştirme usul ve işlem sırasını kapsamaktadır.
Anasözleşme Değişikliği İşlemlerinin Safhaları :
- Yönetim kurulunca değişiklik metninin hazırlanması; değişiklik metinlerinin değişen madde veya maddelerin eski ve yeni şeklini ihtiva edecek şekilde hazırlanmalı ve şirket kaşesi altında imzaya yetkili kişi/kişilerce imzalanması gerekir.
- Değişiklik metinlerinin yönetim kurulunca karara bağlanması,
- İç Ticaret 2003/3 sayılı Tebliğde belirlenen anonim şirketlerde, ana sözleşme değişikliği için zin alınması,
- Değişikliğin Genel Kurulda Karara Bağlanması,
İç Ticaret 2003/3 Sayılı Tebliğde belirlenen şirketlerde Bakanlık izninin alınmasından, diğer şirketlerde ise yönetim kurulunca değişiklik metinleri hazırlandıktan sonra, usulüne uygun olarak toplanan genel kurulda kanun ve ana sözleşmede öngörülen nisaplarla değişikliğin karara bağlanması gerekir. Genel kurul Bakanlıktan izin alınan metni aynen kabul edebileceği gibi bu metinde değişiklik yapabilir. Bu durumda yeniden Bakanlığın onayına başvurulur. Böyle bir başvuruda dilekçede keyfiyet belirtilere genel kurul kararının bir örneği ile yeni duruma uygun hazırlanacak değişiklik metinleri Bakanlığa verilir. Bakanlık izninden sonra yeniden genel kurul kararı alınması gerekmemektedir.
İmtiyazlı pay sahipleri Genel Kurul Kararı :
Ana sözleşme değişikliği için Genel Kurulda alınan karar imtiyazlı pay sahiplerinin haklarını ihlal edecek nitelikte ise Genel Kurul kararının imtiyazlı pay sahiplerinin yapacakları özel bir toplantıda verecekleri bir karar ile onaylamalıdırlar. (TTK. md.389)
Şirkete muhtelif imtiyazlara sahip payların mevcudiyeti halinde esas sermaye artırımına ilişkin Genel kurul kararlarının her halükarda imtiyazlı pay sahiplerinin özel toplantısında verecekleri kararla onaylamaları şarttır. Artırma kararının imtiyazlı payların sahiplerinin haklarını ihlal edici nitelikte olup olmadıkları araştırılmaz. (TTK.m.391)
Değişikliğin Tescil ve İlanı :
Anasözleşme değişikliği işlemleri değişiklikle ilgili son işlem tarihinden itibaren 15 gün içinde (EK 2’de) sayılan belgelerle ilgili ticaret sicili memurluğunda tescil ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan ettirilmesi ile tamamlanır.
Sermaye azaltımında anonim şirketin esas sermayesi hiçbir suretle 50 milyar Türk Lirasından aşağıya indirilemez. (TTK. m. 396-397)
Şirket alacaklılarının haklarının tamamen karşılayacak miktarda aktiflerin mevcut olduğunun tespitine dair mahkemece tayin edilecek üç bilirkişi tarafından verilecek müşterek bir rapor olmadıkça sermaye azatlımı yapılamaz.
Limited Şirket :
Limited şirket iki veya daha fazla hakiki veya hükmi şahıs tarafından bir ticaret ünvanı altında kurulup, ortaklarının mesuliyeti, koymayı taahhüt ettikleri sermaye ile sınırlı ve esas sermayesi muayyen olan ortaklıktır. (TTK.503) Bu tanımlamadan limited şirketlerin esas itibariyle anonim şirkete benzediği görülür. Genel olarak anonim şirketlere ait hükümler limited şirketlerede uygulanır. Limited şirketler anonim şirketlerden farklı olarak sigortacılık ve Bankacılık yapamazlar. Limited şirketler hisse senedi ve tahvil çıkaramazlar.
Ortakların sayısı ikiden az ve elliden çok olamaz. (TTK 504)
Limited şirketlerin sermayeleri 5 milyar TL.den aşağı olamaz. Ortakların koyacakları sermayenin en az 25 milyon veya bunların katları şeklinde olması zorunludur. Ortak sayısı 20 den fazla olan limited şirketlerde bir veya birden fazla denetçi bulunur. Anonim şirketlerin umumi heyet toplantılarına ait hükümler ortak sayısı (20) den fazla olan limited şirketlerin ortaklar kurulu toplantıları hakkında da tatbik edilir.
Kurucu, şirket sözleşmesini tanzim ve imza eden ve sermaye olarak sözleşmede belirtilmiş muayyen parayı veyahut paradan başka bir şeyi koymayı taahhüt eden ortaktır.
Kanunumuz sözleşmenin yazılı şekilde olmasını, bütün kurucu ortakların imzalarının noterce onaylanmasını (TTK. 505) ve sözleşmede asgari kanunda öngörülen hususların yer almasını zorunlu kılmıştır. (TTK. 506 ve 510)
Limited Şirketlerde Kuruluş İşlemleri :
Limited şirketlerin kurulması için yapılması gereken işlemleri şu şekilde sıralayabilir.
Şirket ana sözleşmesinin yazılı şekilde olması kurucular tarafından imzalanarak, bu imzaların noterce onaylanması, (TTK.505)
Limited Şirket Sözleşmesinde Bulunması Gereken Hususlar :
Kuruluş :
Bu maddede kurucuların adı ve soyadı, ikâmetgah adresleri ve uyrukları belirtilir. Ayrıca limited şirket bir ticaret şirket nev’inin çevrilmesi suretiyle kuruluyorsa bunun, velayet veya kayyum altında bulunan kurucuların kuruluş anında kimler tarafından temsil edildiğinin de bu maddede belirtilmesi gerekir.
Ünvan :
Şirketin ünvanı işletme mevzuu (faaliyet konusu) gösterilecek şekilde tespit edilir.
Kurucular tarafından seçilmiş ve limited şirket kelimesini ihtiva eden ünvanın sözleşmede gösterilmesi zorunludur.(TTK. 506) Tüzel kişi tacirlerin ticaret ünvanları Türkiye düzeyinde korunduğundan tespit edilen ünvanın daha önce herhangi bir sicil dairesinde tescil edilmemiş olması gerekir.
Şirket unvanında işletmenin genişlik ve ehemmiyeti yahut mali durumu hakkında üçüncü şahıslarda yanlış kanaate mahal verecek mahiyette veya hakikate yahut amme intizamına aykırı kelimeler bulunmamalıdır. (TTK 48)
“Türk”, “Türkiye”, “Milli”, ve “Cumhuriyet” kelimeleri Bakanlar Kurulu Kararı ile izin verilmesi halinde şirket unvanına ilave edilebilir. (TTK.48)
Ticaret unvanı Türkçe olarak tespit edilir. Unvanda yer alan muhayyel adlarda, Türkçe olmalıdır. Ancak, şirketin faaliyet konusuna giren mal veya hizmetin tanıtıcı ad veya markasının yabancı dilde olması yada Türkçe karşılığının bulunmaması hallerinde ve yabancı sermayeli şirketlerde ticaret unvanında yabancı kelime bulunmasına izin verilebilir.
Şirketin Merkezi :
Şirket merkezi il ve ilçe olarak ana sözleşmede gösterilir. Ana sözleşmeye yazılır. Ayrıca açık adresi de ana sözleşmeye yazılır.
Şirket ana sözleşmesinin merkez maddesinde “adres değişikliğinde yeni adres ticaret siciline tescil ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan ettirilir. Tescil ve ilan edilmiş adrese yapılan tebligat şirkete yapılmış sayılır. Tescil ve ilan edilmiş adresinden ayrılmış olmasına rağmen yeni adresini süresi içerisinde tescil ettirmemiş şirket için bu durum fesih sebebi sayılır.”
Hükmünün ana sözleşmeye konulması gerekmektedir. (İç Ticaret 2003/3 sayılı Tebliğ)
Şirketin Maksat ve Mevzuu :
Kanunda “İşletmenin konusu” olarak bahsedilen ve şirketin maksadıyla mevzuunu teşkil eden muamelelerin nev’i ve mahiyetinin sözleşmede açıkça gösterilmesi şarttır. (TTK. 506)
Limited şirketler kanunen yasak olmayan her türlü iktisadi maksat ve konular için kurulabilir. (TTK. 503/271)
Ana sözleşmeye şirketin gerçekten faaliyet göstereceği en azından sektör bazında belli bir konu yazılmalıdır. Her konuyu kapsayacak tarzda bir ana sözleşme düzenlenmemelidir. Şirketin ana sözleşmesine yazılabilecek amaç ve konular ticaret unvanında gösterilen konu ile sınırlı olmalıdır.
Esas sözleşmede şirket mevzuunun hudutlarının açıkça gösterilmesi durumu, şirket tüzel kişiliğinin haklardan istifade ve kullanma ehliyeti, şirket organlarının temsil yetkisinin hudutlarını tayin, ticaret unvanının himayesi ve şirketçe bir işletme veya tesisatın devralınması bakımlarında lüzumludur.
Sermaye :
Şirketin sermaye miktarı ile her ortağın koymayı taahhüt ettiği sermaye miktarlarının şirket sözleşmesinde gösterilmesi gereklidir. (TTK 506)
Şirket sermayesinin en az 5 milyar TL. olmak üzere şirketin amaç ve konusuyla mütenasip olarak tespit edilmesi gerekir. Ortakların koyacakları sermaye birimlerinden farklı olabilir. Ancak, ortakların koyacakları sermayenin en az 25 milyon TL. veya bunların katlan olması lazımdır.
TTK.nun 506 ve 510 uncu maddeleri uyarınca şirket sermayesinin miktarı “Her ortağın koymayı taahhüt ettiği sermaye ile sermayenin ödeme suret ve şartlarının ana sözleşmede gösterilmesi zorunludur.
Buna göre özel kanunlardaki hükümler saklı kalmak üzere ana sözleşmenin sermayeye ilişkin maddesinde sermayenin muvazaadan ari şekilde tamamen taahhüt edildiği ve nakdi sermayenin % 25 inin ödendiği veya şirketin kuruluşunun tescili tarihinden itibaren en geç üç ay içerisinde, kalanında en geç üç yıl içerisinde ödeneceği belirtilecektir. Özel mevzuatında sermayenin tamamının veya % 25 inden fazlasının belli bir sürede ödenmesi şart kılınan şirketlerin ana sözleşmelerinin sermayeye ilişkin maddeleri buna göre düzenlenir.
Şirket kuruluşunda, sermaye olarak her türlü hak, menkul ve gayrimenkul malların taahhüt edilmesi halinde bu taahhüt şirketin kuruluşunun tescil tarihinden itibaren yerine getirilir. Sermaye olarak konulan mal ve haklar özel bir sicile (tapu sicili, gemi sicili, trafik sicili, sınai mülkiyet sicili gibi) kayıtlı ise, kuruluşun tescil tarihinden itibaren ilgili sicilde şirket adına tescil ettirilir.
Şirketin Müddeti :
Limited şirketin belli bir süre ile kurulması gerektiğinden bu sürenin esas sözleşmede belirtilmesi ve gösterilmesi zorunludur. (TTK. 506-511) süresi sona ermesine rağmen faaliyetlerini sürdüren ve tasfiye işlemlerine başlamamış bulunan limited şirketlerin halen ticari faaliyetlerini sürdürdüğüne dair mahkeme kararı ve bilirkişi raporuna istinaden sür uzatılmasına ilişkin talepleri kabul edilmekte ve süre uzatılmasına izin verilmektedir.
İlanlar :
Şirkete ait ilanların ne surette yapılacağı hususunun sözleşmede gösterilmesi gerekmektedir. (TTK 506)
Şirkete ait ilanlar Türk Ticaret Kanununun 37 inci maddesi hükümleri saklı kalmak şartıyla, şirket merkezinin bulunduğu yerde en az bir gazete ile asgari (7) gün evvel yapılır.
Ortaklar Kurulu :
Ortaklar umumi heyeti anonim şirketlerin umumi heyet toplantılarına ait hükümler, ortakların sayısı yirmiden fazla olan limited şirketlerin umumi heyet toplantıları hakkında da tatbik olunur. Anonim şirket umumi heyet kararlarının iptali hakkındaki hükümler burada tatbik olunur. (TTK. 530)
İdare ve Temsil :
Şirketin işleri ve muameleleri şirket ana sözleşmesinde belirtilen bir veya birkaç müdür tarafından yürütülür. Şirket müdürünün ortak olması şart değildir. (TTK. 510/2-3) Müdürlerin ad ve soyadları ile ikametgahları ve tabiiyetleri ana sözleşmede gösterilmelidir.
Şirketi müdürler temsil ederler. Şirketi ilzam edecek imzalar ortaklar kurulu tarafından tespit, tescil ve ilan olunur.
Murakıp :
Ortak sayısı yirmiyi aşan limited şirketlerde bir veya birden fazla murakıp bulunur. Anonim şirketlerdeki murakıplara ait hükümler limited şirket murakıplarına da tatbik olunur. (TTK. 548)
Ortakların sayısı yirmi ve yirmiden az olan limited şirketlerde idare hak ve vazifesi ortaklara aittir ve bir ortak şirketi denetleme yetkisine sahiptir. (TTK. 548)
İhtiyat Akçesi :
Kanunumuzun 534 üncü maddesine göre anonim şirketin bilanço ve yedek akçe hakkındaki hükümleri, limited şirketler hakkında da uygulanmaktadır.
Kanunun 466 ncı maddesi gereğince, anonim şirketler için aranan ihtiyat akçesi (Yedek akçe) ayrımı konusunu düzenleyici hükümlerinin limited şirket sözleşmesinde de bulunması zorunludur.
Kârın Dağıtımı :
Şirket sözleşmesinde aksine bir hüküm bulunmadıkça ortaklara sermaye borçlarını yerine getirdikleri nispette, yıllık bilançoya göre elde edilmiş olan safi kardan pay alırlar. (TTK. 533)
Hesap Donemi :
Şirketin hesap yılı ocak ayının birinci günü başlar ve aralık ayının otuz birinci günü sona erer. Maliye Bakanlığı izniyle Özel hesap dönemi alınabilir.
Kanuni Hükümler :
Sözleşmede bulunmayan hususlar hakkında “Türk Ticaret Kanunu hükümleri uygulanır” ibaresi ana sözleşmede yer almalıdır.
Limited Şirket Kuruluşunun Tescil ve İlanı :
Limited şirketin kuruluş işlemleri ana sözleşmenin notere tasdik ettirildiği tarihten itibaren 15 gün içinde (EK 1’de) sayılan belgelerle ilgili ticaret sicili memurluğuna tescil ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan ettirilmek suretiyle tamamlanır.
Limited Şirketlerde Anasözleşme Değişikliği İşlemleri :
Türk Ticaret Kanununa göre, şirket mukavelesinde yapılacak olan her türlü değişiklik, ana sözleşme değişikliği şeklinde mütalaa edilir.
Ana sözleşme değişikliği ana sözleşmeye yeni hüküm veya hükümlerin konulması, var olan bir hüküm veya hükümlerin kısmen veya tamamen çıkarılması veyahut muhtevasının ya da ifadesinin değiştirilmesi şeklinde görülür. Ana sözleşmeyi değiştirmeye yetkili organ ortaklar kuruludur. Bu yetki başka bir organa veya kişiye devir edilemez.
Ortaklar kurulunca esas sözleşme değişikliği için karar alınması ve değişiklik tasarısının düzenlenmesi,
Değişiklik metinlerinin, değişen madde veya maddelerin eski ve yeni şeklini ihtiva edecek şekilde hazırlanacak ve şirket kaşesi altında imzaya yetkili kişi/kişilerce imzalanması gerekir.
Ana sözleşme, şirket ana sözleşmesinde aksine bir hüküm yoksa sermayenin 2/3 ünü temsil eden ortakların kararı ile değiştirebilir. (TTK. 513/1) Değişiklik kararında değişen madde/maddelerin yeni şekillerinin yazılması gerekir.
Sermayenin artırılabilmesi için önceki sermayenin tamamının ödenmiş olması gerekir.
Artımları kısım için yeni ortaklar alınabilir. Her ortak, sermayesi nispetinde esas sermayesinin artırılmasına iştirak etmeyi istemek hakkına sahiptir. (TTK. 516/2)
Sermaye artırımında her türlü hak, menkul ve gayrimenkul malların taahhüt edilmesi halinde bu taahhüt sermaye artırımının tescil tarihinden itibaren yerine getirilir. Sermaye olarak konulan mal ve haklar özel bir sicile (tapu sicili, gemi sicili, trafik sicili, sınai mülkiyet sicili gibi) kayıtlı ise, sermaye artışının tescil tarihinden itibaren ilgili sicilde şirket adına tescil ettirilir.
Sermayenin artırılmasına ilişkin kararlar şirket ana sözleşmesindeksine bir hüküm yoksa sermayenin üçte ikisini temsil eden ortakların kararıyla alınabilir.
Limited şirketlerde sermaye azaltılmasında TTK’nun anonim şirketlerdeki sermaye azaltılmasına dair hükümler uygulanır.
Her ortağın koymuş olduğu sermaye miktarı 25.000.000.- TL. dan esas sermaye ise 5 milyar TL.dan aşağı indirilemez. (TTK 517)
Sermayenin azaltılmasına rağmen şirket alacaklılarının haklarının tamamenkarşılayacak miktarda aktiflerin mevcut olduğunun tespitine dair mahkemece tayin edilecek müşterek bir rapor olmadıkça sermayenin azaltılmasına karar verilemez.
Değişiklik Tasarısının Tescil ve İlan İşlemleri :
Limited şirketin anasözleşme değişikliği işlemleri ortaklar kurulu kararının verildiği tarihten itibaren 15 gün içinde (EK 2’de) sayılan belgelerle ilgili ticaret sicili memurluğuna tescil ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan ettirilmek suretiyle tamamlanır.
İrtibat Ofisi Açılış Kapanış İşlemleri :
Bir İrtibat Bürosunun açılması izni için başvurulacak makam Hazine Müsteşarlığı, Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü’dür. Başvuru işlemleri ile gerekli belge ve doldurulacak formlar tamamlandığında, irtibat bürosu açılması izni 5 gün içinde verilmektedir.
İrtibat Bürosu işletme izinleri 3’er yıllık süreler için verilmekte olup bu sürelerin sonunda izin uzatma başvurusunun yapılması gerekmektedir.
İrtibat Bürosu Kuruluş İşlemleri :
Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü’ne sunulacak belge ve formlar aşağıda belirtilmiştir:
Gerekli Belgeler :
- Ana şirkete ait Faaliyet Belgesi ( Certificate of Activity )
- Ana şirketin Bilanço ve Gelir Tablosu ya da Faaliyet Raporu
- İrtibat bürosunun faaliyetlerini yürütmek için atanan veya görevlendirilen kişiye ana şirket tarafından verilen vekaletname.
Başvuruda bu belgelerin asılları istenmekte olup, ana şirketin tescil edildiği ülke eğer İngiltere ise bu belgelerin İngiltere’de tasdik edilmesi ve onaylanması da gerekmektedir.
Türk İngiliz Ticaret ve Sanayi Odası’nın özel tasdik ve onaylama servislerinden yararlanmak için Belge Tasdiki ve Belge Onayı seçeneklerini kullanınız.
Kuruluş Sonrası Yükümlülükler :
- Kuruluş iznini takiben İrtibat Bürosunun yerel vergi dairesine kaydolması ve Vergi Dairesi Kayıt Belgesinin bir örneğinin kuruluş tarihinden itibaren 1 ay içinde Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü’ne verilmesi gerekmektedir
- İrtibat büroları yıllık faaliyetlerini takip eden yılının en geç Mayıs ayı içinde aynı makama bildirmelidir. Bunun için ” İrtibat Bürolarının Faaliyetlerine İlişkin Bilgi Formu” kullanılır ve İrtibat bürosunun harcamalarının yurt dışından getirtilen dövizlerle karşılandığı belgelenir
- İrtibat bürolarının kapatılması durumunda vergi dairesinden alınacak ‘İş Bırakma ve Yoklama Fişi” Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü’ne gönderilir. Kapanış sonundaki bakiye dışında herhangi bir miktar transfer edilmez
Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü Adresi :
Hazine Müsteşarlığı Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü 20. Kat Emek, Ankara 06510